Πώς θα γίνει η κατανομή των εδρών στη νέα Βουλή

• Ο συμπολίτης μας δικηγόρος Χρήστος Γιαταγάνας με τη σημερινή του ανάλυση εξηγεί όσο πιο απλά γίνεται την λειτουργία του ισχύοντος στις εκλογές της 21-5-2023 εκλογικού συστήματος

Πώς θα μοιραστούν οι έδρες με βάση την απλή αναλογική με το όριο του 3% που θα ισχύσει στις εκλογές της 21ης Μαΐου ; Τι θα αλλάξει σε περίπτωση που χρειαστούν επαναληπτικές εκλογές ; Είναι δύο βασικά ερωτήματα που απασχολούν τους πολίτες λίγες ημέρες πριν ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα.

Για πρώτη φορά έπειτα από αρκετές εκλογικές διαδικασίες, οι εκλογές θα πραγματοποιηθούν με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής.

Πρακτικά αυτό σημαίνει πως το πρώτο κόμμα δεν θα λάβει το μπόνους εδρών που λάμβανε ενώ η κατανομή των εδρών θα γίνει βάσει του ποσοστού που έχουν λάβει τα κόμματα.

Ο εκλογικός νόμος 4406/2016 που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2016, θα ισχύσει μόνο για τις εκλογές της 21ης Μαΐου καθώς σε περίπτωση αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης και προσφυγής εκ νέου στις κάλπες, τότε οι επαναληπτικές βουλευτικές εκλογές θα πραγματοποιηθούν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής που ευνοεί το πρώτο κόμμα.

Όπως αναφέρει ο νόμος, για τον καθορισμό των εδρών που δικαιούται κάθε εκλογικός σχηματισμός, το σύνολο των ψήφων που συγκέντρωσε στην Επικράτεια πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό 300. Από αυτό καθορίζονται οι έδρες και στη συνέχεια, οι αδιάθετες λόγω της στρογγυλοποίησης, πηγαίνουν στους συνδυασμούς με τα μεγαλύτερα υπόλοιπα. Αν δεν υπάρξει σχηματισμός κυβέρνησης έπειτα από τις εκλογές της 21η Μαΐου, τότε θα οδηγηθούμε σε επαναληπτική διαδικασία, πιθανότατα στις αρχές Ιουλίου.

Εκεί θα ισχύσει ο νόμος της ΝΔ του 2020.

Το μπόνους που λαμβάνει το πρώτο κόμμα είναι κλιμακωτό, δηλαδή από το ποσοστό 25% και μετά, για κάθε 0,5% θα παίρνει επιπλέον μπόνους μία έδρα, ενώ το μάξιμουμ των 50 εδρών θα το λαμβάνει εάν το ποσοστό του είναι στο 40%.

Ο συμπολίτης μας δικηγόρος Χρήστος Γιαταγάνας με τη σημερινή του ανάλυση εξηγεί όσο πιο απλά γίνεται την λειτουργία του ισχύοντος στις εκλογές της 21-5-2023 εκλογικού συστήματος με προσομοίωση των εκλογικών αποτελεσμάτων του έτους 2019 σε αριθμό ψήφων των κομμάτων που έλαβαν το ελάχιστο ποσοστό 3% και τον αριθμό των εδρών που θα καταλάμβανε κάθε κόμμα συνολικά στις εκλογές της 21-5-2023 αν ελάμβανε τις ψήφους τον ίδιο αριθμό ψήφων που έλαβε στις εκλογές του έτους 2019.

ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΑΪΟΥ 2023

Στη χώρα μας αποτελούσε παράδοση η εκάστοτε κυβέρνηση να διαμορφώνει το εκλογικό σύστημα ουσιαστικά τις παραμονές των εκλογών κατά τρόπο που εξυπηρετούσε τα συμφέροντά της.
Ενόψει αυτής της μικροκομματικής πρακτικής το έτος 2001 με την αναθεώρηση του Συντάγματος επί πρωθυπουργίας του αδίκως υβριζομένου από πολλούς Κ. Σημίτη θεσπίστηκε συνταγματική διάταξη με την οποία ο εκάστοτε εκλογικός νόμος ισχύει από τις μεθεπόμενες της ψήφισής του εκλογές, εκτός αν έχει ψηφιστεί με πλειοψηφία των 2/3 της βουλής.

Οι εκλογές της 21-5-2023 θα διεξαχθούν με βάση τις διατάξεις που εισήγαγε ο νόμος 4406/2016 ενώ οι πιθανές εκλογές της 2-7-2023 θα διεξαχθούν με βάση τις διατάξεις των νόμων 4648/2019 και 4954/2022.

Μία άλλη διαφοροποίηση στις επόμενες εκλογές καθώς και στις μεθεπόμενες είναι το γεγονός της ανακατανομής των βουλευτικών εδρών σε κάποιες εκλογικές περιφέρειες (κατά βάση νομούς πλην Αττικής, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης όπου ένας νομός χωρίζεται σε περισσότερες εκλογικές περιφέρειες) με βάση τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής.

Στις εκλογές της 21-5-2023 θα ισχύσει το σύστημα της απλής αναλογικής με όριο συμμετοχής ενός κόμματος στην διανομή βουλευτικών εδρών την προτίμηση ποσοστού 3% των εγκύρων ψήφων πανελλαδικά.

Στις γραμμές που ακολουθούν θα προσπαθήσω όσο πιο απλά γίνεται να σας παρουσιάσω την λειτουργία του ισχύοντος στις εκλογές της 21-5-2023 εκλογικού συστήματος με προσομοίωση των εκλογικών αποτελεσμάτων του έτους 2019 σε αριθμό ψήφων των κομμάτων που έλαβαν το ελάχιστο ποσοστό 3% και τον αριθμό των εδρών που θα καταλάμβανε κάθε κόμμα συνολικά στις εκλογές της 21-5-2023 αν ελάμβανε τις ψήφους τον ίδιο αριθμό ψήφων που έλαβε στις εκλογές του έτους 2019.

Το έτος 2019 έλαβαν το ποσοστό του 3% και πλέον αυτού τα παρακάτω κόμματα: Νέα Δημοκρατία με ψήφους 2.251618 και ποσοστό 39,85%, ΣΥΡΙΖΑ με ψήφους 1.781.057 και ποσοστό 31,53%, ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ με ψήφους 457.623 και ποσοστό 8,10%, ΚΚΕ με ψήφους 299.621 και ποσοστό 5,30%, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ με ψήφους 209.290 και ποσοστό 3,70%, ΜΕΡΑ 25 με ψήφους 194.576 και ποσοστό 3,44%.

Με τον ισχύοντα στις εκλογές της 21-5-2023 νόμο για να βρούμε τον αριθμό των εδρών που θα λάβει ένα κόμμα πολλαπλασιάζουμε τον αριθμό των εγκύρων ψήφων που έλαβε πανελλαδικά το κόμμα με τον αριθμό 300 και εν συνεχεία το γινόμενο του πολλαπλασιασμού το διαιρούμε με το σύνολο των εγκύρων ψήφων της επικράτειας που έλαβε το σύνολο των κομμάτων που δικαιούνται έδρες. Το πηλίκο της διαίρεσης είναι ο αριθμός των συνολικών εδρών που δικαιούται να λάβει το κόμμα στο σύνολο της Επικράτειας τόσο από το σύνολο των εκλογικών περιφερειών (νομών), όσο και από το ψηφοδέλτιο Επικρατείας.

Αν υποτεθεί ότι στις εκλογές της 21-5-2023 έχουμε σε αριθμό ψήφων τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών του έτους 2019 τότε το κάθε κόμμα θα λάμβανε συνολικά τον εξής αριθμό βουλευτικών εδρών:

ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 2.251.618Χ300= 675.485.400 : 5.193.785= 130,05648 έδρες ήτοι σύνολο 130 έδρες .

ΣΥΡΙΖΑ 1.781.057Χ300=534.317.100 : 5.193.785= 102,8724 έδρες πλέον μίας για το δεκαδικό υπόλοιπο ήτοι συνολικά103 έδρες.

ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ 457.623Χ300= 137.286.900 : 5.193.785= 26,43291 έδρες πλέον μίας για το δεκαδικό υπόλοιπο ήτοι συνολικά 27 έδρες.

ΚΚΕ 299.621Χ399=8 9.886.301 : 5.193.785= 17,30651 έδρες ήτοι σύνολο 17 έδρες .

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ 209.290Χ300= 62.787.000 : 5.193.785= 12,08888 έδρες ήτοι σύνολο 12 έδρες.

ΜΕΡΑ25 194.576 Χ300= 58.372.800 : 5.193.785= 11,23892έδρες ήτοι σύνολο 11 έδρες.

Από τις συνολικά 300 έδρες της βουλής οι 15 έδρες είναι οι λεγόμενες έδρες των βουλευτών Επικρατείας. Για να βρούμε το εκλογικό μέτρο των εδρών Επικρατείας διαιρούμε το σύνολο των εγκύρων ψήφων της επικράτειας των κομμάτων που έχουν πιάσει το όριο του 3% δια του αριθμού των εδρών Επικράτειας δηλαδή 15 ήτοι με βάση τα αποτελέσματα του έτους 2019 το εκλογικό μέτρο θα ήταν 5.193.785 : 15= 346.252 Για να υπολογίσουμε τον αριθμό των εδρών Επικρατείας που δικαιούται κάθε κόμμα διαιρούμε τον αριθμό των εγκύρων ψήφων κάθε κόμματος που έχει πιάσει το όριο του 3% δια του εκλογικού μέτρου.

Το πηλίκο της άνω διαίρεσης κατά το ακέραιο μέρος του αποτελεί τον αριθμό των εδρών Επικρατείας που δικαιούται το κάθε κόμμα. Αν από την διανομή αυτή απομένουν αδιάθετες έδρες επικρατείας, δηλαδή το σύνολό τους είναι μικρότερο από τον αριθμό 15, οι υπολειπόμενες έδρες μέχρι την συμπλήρωση του αριθμού 15 ανά μία αρχίζοντας από το κόμμα που έχει τον μεγαλύτερο αριθμό αχρησιμοποίητων ψήφων κατά φθίνουσα σειρά μέχρις συμπληρώσεως του αριθμού 15.

Με βάση λοιπόν τα ίδια παραπάνω αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών έτους 2019 οι έδρες Επικρατείας θα διανεμόταν ως εξής:

ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 2.251.618 : 346.252 =6 έδρες και υπόλοιπο 174.106 ψήφων.
ΣΥΡΙΖΑ 1.781.057 : 346.252 = 5 έδρες και υπόλοιπο 49.797 ψήφων.
ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ 457.623 : 346.252 =1 έδρα και υπόλοιπο 111.371 ψήφων.
ΚΚΕ 299.621 : 346.252 = 0 έδρες και υπόλοιπο 299.621 ψήφων.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ 209.290 : 346.252 = 0 έδρες και υπόλοιπο 209 ψήφων.
ΜΕΡΑ25 194.576 : 346.252 = 0 έδρες και υπόλοιπο 194.576 ψήφων.

Επομένως διανέμονται αρχικά 12 έδρες και οι υπόλοιπες τρεις (3) διανέμονται ανά μία έδρα στο ΚΚΕ, στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ και στο ΜΕΡΑ 25 που παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα..

Απομένουν 285 έδρες που θα διανεμηθούν από τις εκλογικές περιφέρειες (νομούς) στα παραπάνω κόμματα που συμμετέχουν στην διανομή ήτοι στη ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 124 έδρες στον ΣΥΡΙΖΑ 98 έδρες, στο ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ 26 έδρες, στο ΚΚΕ 16 έδρες, στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ 11 έδρες και στο ΜΕΡΑ 25 έδρες 10 έδρες, ήτοι συνολικά 285 έδρες από το σύνολο των εκλογικών περιφερειών (νομών) της χώρας πλέον των 15 εδρών Επικρατείας που θα διανεμόταν με τον τρόπο που προανέφερα.

Τέλος για να βρούμε το εκλογικό μέτρο κάθε εκλογικής περιφέρειας (νομού) πλην των μονοεδρικών, διαιρούμε το σύνολο των εγκύρων ψήφων που έλαβαν στο νομό τα κόμματα που δικαιούνται έδρες (δηλαδή όσα πέρασαν το κατώφλι του 3% πανελλαδικά) δια του αριθμού των εδρών της εκλογικής περιφέρειας. Το ακέραιο πηλίκον της διαίρεσης αποτελεί το εκλογικό μέτρο της συγκεκριμένης εκλογικής περιφέρειας.

Στις μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες η έδρα κατακυρώνεται στο κόμμα που έλαβε τον μεγαλύτερο αριθμό των εγκύρων ψήφων.

Στις υπόλοιπες εκλογικές περιφέρειες διαιρούνται οι έγκυρες ψήφοι κάθε κόμματος που συμμετέχει στην κατανομή των εδρών δια του εκλογικού μέτρου και το ακέραιο μέρος του πηλίκου είναι ο αριθμός των εδρών που δικαιούται το συγκεκριμένο κόμμα στην εκλογική περιφέρεια.

Εν συνεχεία για την κατανομή των τυχόν αδιάθετων εδρών των εκλογικών περιφερειών υπολογίζονται τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα κάθε κόμματος στην εκλογική περιφέρεια (εκτός από τα υπόλοιπα των μονοεδρικών). Το υπόλοιπο αυτό είναι η διαφορά του γινομένου των εδρών που κατέλαβαν τα παραπάνω κόμματα στην εκλογική περιφέρεια επί το εκλογικό της μέτρο από το σύνολο των ψήφων που έλαβαν στην ίδια εκλογική περιφέρεια.

Οι αδιάθετες έδρες των διεδρικών και των τριεδρικών εκλογικών περιφερειών διατίθενται κατά σειρά και ανά μία στον εκλογικό συνδυασμό που εμφανίζει τα μεγαλύτερα υπόλοιπα ψήφων κατά τα άνω. Αν όμως μετά την άνω διανομή διατεθούν σε κάποιον εκλογικό σχηματισμό περισσότερες έδρες από όσες δικαιούται συνολικά οι επιπλέον αφαιρούνται ανά μία από τις τριεδρικές περιφέρειες και αν υπάρξει ανάγκη από τις διεδρικές στις οποίες κατέλαβε έδρα, σύμφωνα με τα παραπάνω, εμφανίζοντας τα μικρότερα υπόλοιπα ψήφων.

Μετά από όλα τα παραπάνω αν υπάρχουν εκλογικές περιφέρειες με αδιάθετες έδρες διατάσσονται κατά φθίνουσα σειρά με βάση τα εναπομείναντα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα ψήφων .Στον εκλογικό σχηματισμό με τον μικρότερο αριθμό ψήφων στην επικράτεια που συμμετέχει στην κατανομή των εδρών στις εκλογικές περιφέρειες παραχωρείται ανά μία έδρα μέχρι την συμπλήρωση του αριθμού των εδρών που αυτός δικαιούται.

Παρακάτω θα επιχειρήσω να σας δώσω ένα παράδειγμα για τις έδρες στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών του έτους 2019 με τις έδρες όπως διαμορφώθηκαν μετά την τελευταία απογραφή του έτους 2021 που θα ισχύσει στις εκλογές της 21-5-2023. Δηλαδή με μονοεδρικές την Ευρυτανία και την Φωκίδα τις οποίες θα ελάμβανε η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ως πρώτο κόμμα και στις δύο, με τριεδρική την Βοιωτία, τετραεδρική την Φθιώτιδα και εξαεδρική την Εύβοια.

Το εκλογικό μέτρο στην Εύβοια θα ήταν 122.238:6= 20373, στην Φθιώτιδα θα ήταν 93.804:4= 23.451 ψήφοι και στην Βοιωτία θα ήταν 65.545:3= 21848 ψήφοι.

Με βάση τα παραπάνω οι έδρες που θα ελάμβαναν τα κόμματα στους νομούς της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος θα ήταν :

ΕΥΒΟΙΑ Ν.ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 44753:20.373 = 2 έδρες και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 4007, ο ΣΥΡΙΖΑ 42.672:20373 = 2 έδρες και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 1.926, το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 10.429, το ΚΚΕ καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 4.595, η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 5.087 και το ΜΕΡΑ 25 καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 3.838 δηλαδή στην Εύβοια θα δινόταν ανά δύο έδρες στα δύο μεγάλα κόμματα και θα έμεναν άλλες δυο έδρες για να μοιραστούν με τον μηχανισμό που εκθέτω παραπάνω.

ΦΘΙΩΤΙΔΑ Ν.ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 41.076:23.451= 1 έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 17.6256.429, ο ΣΥΡΙΖΑ 29680:23.451=1έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 6.229, το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 7.120 , το ΚΚΕ καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 4.107 η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 2.980 και το ΜΕΡΑ 25 καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 2.415 δηλαδή στην Φθιώτιδα θα δινόταν ανά μία έδρα στα δύο μεγάλα κόμματα και θα έμεναν άλλες δυο έδρες για να μοιραστούν με τον μηχανισμό των αδιάθετων υπολοίπων που εκθέτω παραπάνω.

ΒΟΙΩΤΙΑ Ν.ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 23.751:21.848= 1 έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 1903 , ο ΣΥΡΙΖΑ 21.158:21.848=καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 21.158, το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ 6.355 : 21.848= καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων6.355, το ΚΚΕ 4.595:21.848=καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 4.595 η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ 2.221:21848=καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 2.221 και το ΜΕΡΑ 25 2.415:21.848 καμία έδρα και αδιάθετο υπόλοιπο ψήφων 2.415 δηλαδή στην Βοιωτία θα δινόταν μία έδρα στο πρώτο κόμμα και θα έμεναν άλλες δυο έδρες για να μοιραστούν με τον μηχανισμό των αδιάθετων υπολοίπων που εκθέτω παραπάνω. Λόγω του ότι η Βοιωτία είναι τριεδρική θα δινόταν στον ΣΥΡΙΖΑ μία έδρα και θα επακολουθούσε η διανομή με τον μηχανισμό που επίσης περιγράφω παραπάνω.

Δυστυχώς το να προχωρήσουμε παραπέρα στην διανομή των εδρών θα χρειαστεί χώρος που θα καλύψει σε όγκο το σύνολο του φύλλου της εφημερίδας αφού πρέπει να αναλύσουμε τα εκλογικά αποτελέσματα και των 58 εκλογικών περιφερειών στις οποίες διαιρείται η επικράτεια , κατ΄ ανάγκην θα έχει τεχνικό χαρακτήρα και εκτός από κουραστικό για τον αναγνώστη θα τον μπερδέψει περισσότερο τον αναγνώστη.

Εκτίμησή μου είναι ότι το βράδυ των εκλογών πολλοί υποψήφιοι βουλευτές θα καρδιοχτυπήσουν μέχρι την έκδοση των τελικών αποτελεσμάτων διότι με την σταδιακή τροφοδότηση των αποτελεσμάτων από κάθε εκλογικό τμήμα θα αλλάζουν τα ποσοστά των κομμάτων σε κάθε μία εκλογική περιφέρεια οπότε οι βουλευτικές έδρες θα «ταξιδέψουν» σε διάφορες εκλογικές περιφέρειες μέχρι την τελική τους κατακύρωση σε κάποια κόμμα με βάση τα υπόλοιπα ψήφων σε κάθε περιφέρεια.

Φυσικά επιφυλασσόμαστε σε περίπτωση διενέργειας εκλογών τον μήνα Ιούλιο 2023 να αναλύσουμε με άλλο άρθρο τον εκλογικό νόμο που θα ισχύσει σε εκείνες τις εκλογές , αφού όπως εξαρχής σας τόνισα θα ισχύσει άλλος εκλογικός νόμος με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής.

Υποθέτω ότι επιθυμία όλων είναι οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας να επιδείξουν την σοβαρότητα και την ωριμότητα που αρμόζει ώστε να μη βιώσει η χώρα μία ατέρμονη εκλογική διαδικασία με ότι αυτό συνεπάγεται για τον πολίτη και την οικονομία. ΚΑΛΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΤΑΓΑΝΑΣ