«Από το Νεχώρι έως την Αμερική»
Γράφει η Αθηνά Κραββαρίτη
Μια ξεχωριστή ιστορία μιας πατροπαράδοτης ελληνικής οικογενειακής επιχείρησης και οικογένειας ξεδιπλώνεται ανά τα χρόνια. Οι βιωματικές εμπειρίες και οι υπέροχες γεύσεις της οικογένειας Κραββαρίτη, μπορούν να επιβεβαιώσουν με σιγουριά ότι το σόι, όπως και αν εξελιχθεί η ζωή σου, θα είναι πάντα ένα αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού σου.
Ξεκινώντας, λοιπόν, το όνομα «Κραββαρίτης» εμφανίστηκε επί Τουρκοκρατίας και είναι μια σύνθετη λέξη. Βγαίνει από την «κάρα», = κεφάλι και το ρήμα «βαράω», «εις την κάραν βαρείτε» που σημαίνει σκοπεύστε στο κεφάλι ώστε με ένα βόλι να εξουδετερώσετε τον Τούρκο. Γνωστός πρόγονος της οικογένειας ήταν ο Παναγιώτης Κραββαρίτης, συναγωνιστής και οπλαρχηγός του Γεωργίου Καραϊσκάκη, πεσών και αυτός στη μάχη του Φαλήρου (Ανάλατος) την 24η Απριλίου 1827 εναντίον των Τούρκων κατακτητών, και το όνομά του αναγράφεται στον τύμβο του Φαλήρου.
Ο Κώστας Κραββαρίτης, μαζί με τον αδελφό του Γιάννη Κραββαρίτη – αργότερα μετονομάστηκε Μελαχροινός – είναι οι πρώτοι Κραββαρίτηδες στο Νεοχώρι Τυμφρηστού του νομού Φθιώτιδος, όπως το λέμε εμείς, Νεχώρι. Ο Κώστας, παντρεύεται την Κλεοπάτρα, το γένος Τσιαξίρη και αποκτούν πέντε παιδιά: τη Μαρία, τη Δημητρούλα, το Νίκο, τη Στυλιανή και τον Θανάση, τον παππού μου. Ο Νίκος, όντας ο μεγαλύτερος από τους αδερφούς, πρέπει να δουλέψει για να συντηρήσει την οικογένειά του, διότι ο πατέρας τους πέθανε όταν τα παιδιά ήταν σε μικρή ηλικία.
Το 1932, ο δωδεκάχρονος, έφηβος τότε, Νίκος Κραββαρίτης αναχωρεί από το Νεοχώρι με ένα «δισάκι» στον ώμο και φορώντας «γουρουνοτσάρουχα» προκειμένου να βρει την τύχη του. Έτσι, μετακομίζει στη Θεσσαλονίκη για να δουλέψει στον αδελφό του πατέρα του, τον Γιάννη Μελαχροινό, ο οποίος είχε ανοίξει την ταβέρνα «Αθανάσιος Διάκος», δίπλα στο Γ’ Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Αφού μαθαίνει τη δουλειά και τον βοηθάει, το 1940 επιστρατεύεται στα είκοσί του χρόνια και συμμετέχει στις επιχειρήσεις κατά των Ιταλών εισβολέων στην Αλβανία, όπου συνεχίζει τη θητεία του και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Στην εμπόλεμη κατάσταση όμως, η ταβέρνα του Μελαχροινού καταστρέφεται από τους συνεχείς και έντονους βομβαρδισμούς της Γερμανικής αεροπορίας. Ύστερα, ο Νίκος Κραββαρίτης γυρίζει από το μέτωπο το 1948 και αναλαμβάνει τη ευθύνη της ταβέρνας του θείου του μέχρι το 1953, όπου ανοίγει τη δική του ταβέρνα με την επωνυμία ο «Άσωτος» στην περιοχή της Τριανδρίας, συνεχίζοντας έτσι την παράδοση του Μελαχροινού.
Το 1970, και ενώ είχε κλείσει η ταβέρνα «Αθανάσιος Διάκος», ο Νίκος Κραββαρίτης μετονομάζει την ταβέρνα του «ο Άσωτος» σε «Αθανάσιος Διάκος» εις μνήμην του Μπαρμπα-Γιάννη του Μελαχροινού. Αργότερα, τα παιδιά του Νίκου Κραββαρίτη, Κώστας και Ανδρέας, ξεκινούν να δουλεύουν στην ταβέρνα και μαθαίνουν όλα τα μυστικά της δουλειάς.
Το 1993, μετά το θάνατο του Νίκου Κραββαρίτη, μετονομάζουν την ταβέρνα από «Αθανάσιος Διάκος» σε «Η ταβέρνα του Κραββαρίτη» ως φόρο τιμής για τον πατέρα τους, συνεχίζοντας την παράδοση. Μέρος αυτής της παράδοσης είναι και η παραγωγή ρετσίνας σε βαρέλια στο υπόγειο του μαγαζιού, συνοδευόμενο από μεζέδες όπως πατσά, τζιγεροσαρμάδες, σουτζουκάκια, μελιτζανοσαλάτα, μόνο πατάτες φούρνου – όχι τηγανιτές
– και άλλες πολλές συνταγές που πέρασαν στα χέρια τους από γενιά σε γενιά. Η ταβέρνα για αρκετό χρονικό διάστημα έχει κάποιους θαμώνες, άνδρες της μεσαίας τάξης, οι οποίοι αυτοαποκαλούνταν «Λεχρίτες», οι οποίοι είναι εκείνοι που αγαπούν την καλή ρετσίνα και τους καλούς μεζέδες. Υπάρχει και το σχετικό βιβλιαράκι «Το Εγκώλπιον των Λεχριτών» που έγραψε ο Κώστας Κραββαρίτης, προσπαθώντας να αποτυπώσει ένα κομμάτι της ιστορίας της ταβέρνας.
Ο ύμνος της Ρετσίνας:
Σε γνωρίζω από το χρώμα
και από τη μυρωδιά,
Σαν σε βάζω μες στο στόμα
αχ ρετσίνα μου γλυκιά
Στο βαρέλι κατοικούσες
εκεί μέσα στη σκλαβιά
Κι ένα χέρι καρτερούσες
να σου δώσει λευτεριά
Από σταφύλι είσαι βγαλμένη
του Αυγούστου τον καρπό
Και γι’ αυτό είσαι αγαπημένη
και γι’ αυτό σε αγαπώ!
(Εγκώλπιον των Λεχριτών)
Το 1997, ο Κώστας μετακομίζει στην πόλη Φιλαδέλφεια Πενσυλβάνια της Αμερικής και ανοίγει την «Zorbas Tavern» στη Λεωφόρο Fairmount, μια υπέροχη γειτονιά με πολλούς Έλληνες κατοίκους. Παράλληλα, ο Ανδρέας Κραββαρίτης μένει στη Θεσσαλονίκη για να αναλάβει, εκεί, τη διαχείριση της ταβέρνας τους.
Το 1999, τα παιδιά του Ανδρέα Κραββαρίτη μετακομίζουν στην Αμερική, μετά το θάνατο του πατέρα τους, για να ζήσουν με το θείο τους Κώστα Κραββαρίτη και την κόρη του Μαρία. Όσον αφορά, τα παιδιά των δύο αδερφών, η Μαρία, ο Νίκος, ο Σταύρος και ο Γιάννης, μεγαλώνουν μέσα στην ταβέρνα στη Θεσσαλονίκη και αργότερα στον «Zorba» στην Αμερική. Όπως και οι πατεράδες τους και ο παππούς τους μαθαίνουν τη δουλειά δίπλα σε συγγενείς, έτσι κι εκείνα την ανακαλύπτουν κοντά στους δικούς τους. Από το ψήσιμο στη σχάρα, στο καθάρισμα των ψαριών, από τη διαχείριση της ταβέρνας έως το σερβίρισμα των πιάτων, τα παιδιά αποκτούν γνώσεις και μυστικά από τους Κραββαρίτηδες για να διατηρήσουν την επιχείρηση της οικογένειάς τους.
Το 2023, η Μαρία με τον Νίκο αναλαμβάνουν τη διαχείριση της ταβέρνας, ενώ ο Σταύρος έχει τη δική του πιτσαρία “Appolo’s Pizza” και ο Γιάννης εργάζεται ως πωλητής αυτοκινήτων. Η Μαρία, έχει έναν μικρό γιο, τον Κωστάκη, που πήρε το όνομα του παππού του και είναι το πιο γλυκό και αξιαγάπητο παιδί του κόσμου όπως ήταν και ο παππούς του.
Πιο συγκεκριμένα, η ταβέρνα του «Zorba», είναι ένα εστιατόριο αισθητικά εμπνευσμένο από την Ελλάδα και στολισμένο με τις ζωγραφικές δημιουργίες του Κώστα Κραββαρίτη οι οποίες διακοσμούν τους τοίχους του μαγαζιού. Το πιο χαρακτηριστικό δημιούργημά του είναι ο ανεμόμυλος που ζωγράφισε με λαδομπογιές σε μια από τις εσωτερικές πόρτες του μαγαζιού που σε ταξιδεύει στο ελληνικό νησιώτικο τοπίο. Επίσης, η μουσική που σε συντροφεύει την ώρα που τρως είναι ελληνική λαϊκή και το φαγητό παραδοσιακό, ελληνικό με ελληνικές πρώτες ύλες και τις αξέχαστες συνταγές από την ταβέρνα στη Θεσσαλονίκη. Πλέον, ο κόσμος που τους επισκέπτεται τους γνωρίζει προσωπικά, τους θεωρεί οικογένεια και λατρεύει το φαγητό και το χώρο τους, ακόμα και εάν δεν είναι Έλληνες. Όπως αναγράφεται εξάλλου και στον κατάλογο του μαγαζιού, ο «Zorbas» είναι «μια μικρή γωνιά της Ελλάδας» στη Φιλαδέλφεια!
Η εμπειρία μου: Προσωπικά τον Αύγουστο του 2023, είχα την τύχη να επισκεφθώ τα ξαδέρφια μου στην Αμερική, με τα οποία δεν είχα ποτέ συναντηθεί από κοντά και να επισκεφθώ την οικογενειακή επιχείρηση «Zorbas», η οποία μου θύμισε το «χωριό» και τους συγγενείς μου. Αυτό που αποκόμισα από το ταξίδι μου ήταν απεριόριστη αγάπη, φιλοξενία, υπέροχο ελληνικό φαγητό, γέλια και φυσικά, γνώρισα και τους υπόλοιπους Κραββαρίτηδες. Όντας μοναχοπαίδι, βρήκα μια αδερφή, τη Μαρία και έναν ανιψιό, τον Κωστάκη καθώς και τα ξαδέλφια μου, που μου θυμίζουν το θείο μου και την αφοσίωσή του στη δουλειά και στην οικογένεια. Εν τέλει, διαπίστωσα ότι όντως «το αίμα νερό δε γίνεται» και ειδικότερα στην περίπτωση του σογιού Κραββαρίτη!
Aναδημοσίευση
από την εφημερίδα “Το Βελούχι”,
Αρ. Φύλλου 81, Αύγουστος 2024
