Μουσειο…λόγος Μια ιστορική χρονιά για τα μουσεία
Γράφει η Ηλιάνα Ζιώγα,
Μουσειολόγος - Σύμβουλος Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
Με ιδιαίτερα μεγάλη συμμετοχή διεξάγεται αυτές τις ημέρες στην πρωτεύουσα της Τσεχίας το ετήσιο συνέδριο του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM). Μετά από 50 χρόνια άλλαξε σημαντικά ο ορισμός του μουσείου μετά από ομόφωνη ψηφοφορία από τα μέλη του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) στην Πράγα.
Εκπρόσωποι από περισσότερα από 500 μουσεία παγκοσμίως ψήφισαν υπέρ του νέου ορισμού στην Έκτακτη Γενική Συνέλευση της ICOM, με το 92% να ψηφίζει υπέρ του νέου ορισμού. Ο νέος ορισμός περιλαμβάνει, για πρώτη φορά, φράσεις όπως «συμμετοχικότητα», «προσβασιμότητα», «αειφορία» και «ηθική». Να θυμίσουμε ότι για τον σκοπό αυτό αρχικά το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων διοργάνωσε, μέσω των εθνικών και των διεθνών επιτροπών του, συζητήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο με στόχο να υιοθετηθεί ένας νέος ορισμός του μουσείου στη Γενική Συνέλευση στο Κιότο το 2019. Βασική επιδίωξη ήταν ο νέος αυτός ορισμός να βασίζεται σε μία κατά το δυνατόν κοινά αποδεκτή αντίληψη για το μέλλον των μουσείων και τον τρόπο με τον οποίο μουσεία και κοινωνίες αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται.
Ο κ. Alberto Garlandi, πρόεδρος της ICOM, ανέφερε «Αυτός ο νέος ορισμός προσδιορίζει μερικές από τις σημαντικές αλλαγές στον ρόλο των μουσείων σήμερα. Πιστεύω πραγματικά, ότι αυτή η απόφαση θα βελτιώσει τον ρόλο του μουσείου σε όλο τον κόσμο».
Ο νέος ορισμός αναλυτικά αναφέρει ότι: «Το μουσείο είναι ένα μη κερδοσκοπικό, μόνιμο ίδρυμα στην υπηρεσία της κοινωνίας που ερευνά, συλλέγει, συντηρεί, ερμηνεύει και εκθέτει υλική και άυλη κληρονομιά. Ανοιχτά στο κοινό, προσβάσιμα και χωρίς αποκλεισμούς, τα μουσεία προάγουν την ποικιλομορφία και τη βιωσιμότητα. Λειτουργούν και επικοινωνούν ηθικά, επαγγελματικά και με τη συμμετοχή των κοινοτήτων, προσφέροντας ποικίλες εμπειρίες για εκπαίδευση, απόλαυση, προβληματισμό και ανταλλαγή γνώσεων».
Ο ορισμός θα υιοθετηθεί από την Unesco για να βοηθήσει στον καθορισμό και αναβάθμιση των πολιτιστικών ιδρυμάτων σε όλο τον κόσμο, με σκοπό να μπορούν να χαρακτηριστούν ως αναγνωρισμένα μουσεία. Σύμφωνα με τον κ. Μπρούνο Μπρούλον μέλος της μόνιμης επιτροπής «Ο παλιός ορισμός δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα του ICOM ή την πραγματικότητα των μουσείων σε όλο τον κόσμο».
Επίσης, ο κ. Μπρουλόν αναγνώρισε ότι «Έπρεπε να μιλήσουμε και να ακούσουμε τους ανθρώπους με πολύ διαφορετικές προοπτικές».
Η ανάπτυξη του νέου ορισμού είναι το αποτέλεσμα του μεγαλύτερου έργου συμμετοχικής διαδικασίας στην ιστορία του οργανισμού. Οι εκπρόσωποι του μουσείου από 126 Εθνικές Επιτροπές του ICOM – που περιλαμβάνουν τα περισσότερα από 50.000 μέλη του οργανισμού, είχαν συνομιλία με την επιτροπή «ICOM Define» σε διάστημα 18 μηνών και σε τέσσερις διαφορετικές διαβουλεύσεις.
Οι λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμοστεί πλέον ουσιαστικά ο ορισμός δεν έχουν ακόμη καθοριστεί. Ένας νέος πρόεδρος και εκτελεστικό συμβούλιο θα εκλεγούν κατά την επικείμενη Τακτική Γενική Συνέλευση της ICOM και στη συνέχεια θα συνεδριάσουν «για να καθορίσουν τα επόμενα βήματα για την εφαρμογή και την υιοθέτηση του νέου ορισμού», σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του συνεδρίου.
Από την άλλη πλευρά, εκπρόσωποι από τις Εθνικές Επιτροπές της ICOM, δήλωσαν ότι ο ορισμός δεν ήταν αρκετά προοδευτικός και είναι ίσως το αποτέλεσμα ενός υπερβολικού συμβιβασμού από «συντηρητικούς φορείς» της κοινότητας των μουσείων.
«Για να είμαι ειλικρινής, δεν είναι αρκετά προοδευτικός (ο νέος ορισμός) για μένα», ανέφερε ο Inkyung Chang, ο ιδρυτής και διευθυντής του Μουσείου Σιδήρου στη Σεούλ της Κορέας και ο αντιπρόεδρος της ICOM Korea, σχετικά με τον νέο ορισμό. Και στη συνέχεια ανέφερε «Αλλά πρέπει να βρούμε κοινό έδαφος. Οποιοδήποτε μουσείο μπορεί πλέον να τον υιοθετήσει, να τον χρησιμοποιήσει και να τον ερμηνεύσει. Ίσως δεν είναι αρκετά δυναμικός, αλλά μπορεί κανείς να κάνει «δυνατά» πράγματα στο μουσείο του»
Ο κ. Muthoni Thangwa, διευθυντής ανάπτυξης στα Εθνικά Μουσεία της Κένυας και εκπρόσωπος των Διεθνών Επιτροπών της ICOM, ανέφερε: «Είμαστε η γενιά που έχει επιλέξει να κάνει αλλαγές.
Αυτή είναι η ώρα για μεταμόρφωση, είναι καιρός να ξανασκεφτούμε την ιδέα και τον ρόλο του μουσείου».
