ΘΕΜAΤΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ: Από Λαμία μέσω Λιμογαρδίου και Γκούρας προς Αλμυρό

Γράφει ο Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος

(Συνέχεια από το προηγούμενο)… Μία μικρή ανηφόρα μας οδηγεί στην κύρια υδροκριτική γραμμή, η οποία εδώ τέμνεται ελαφρά και μόλις ξεπερνά τα νότια υψώματα στο Λιμογάρδι.  Είναι τα παλαιότερα σύνορα του Βασιλείου της Ελλάδος. … Με μιας ξεπροβάλλουν τα όρη των Φαρσάλων και στο βάθος η επιβλητική οροσειρά της Πίνδου.

Κατόπιν βυθιζόμαστε σε μια μεγάλη κοιλάδα, η οποία εδώ ξεκινά από ανατολικά από τα πιο υψηλά τμήματα της Όθρυος, και κατεβαίνει εμπεριέχοντας έναν από τους ποτάμιους κλάδους του Ενιππέα ή Τσαναρλή, τον Χιλιαδιώτικο. Βρισκόμαστε εδώ ήδη στην περιοχή απορροής του θεσσαλικού Πηνειού, ο οποίος εκβάλλει στο Αιγαίο… εγκαταλείπουμε την κοιλάδα και βλέπουμε ένα υψίπεδο, το οποίο εκτίνεται μεταξύ της Όθρυος και των βουνών του Δομοκού και των Φαρσάλων και στο δυτικό άκρο περικλείει τη λίμνη Δαουκλιού* … αποκαμωμένοι σκαρφαλώνουμε, αφού αφήσαμε το μικρό χωριό Νεοχώρι στα αριστερά μας… στις μακρινές γυμνές πλαγιές ξεχωρίζουμε τα σπίτια από γκρι σχιστόλιθο και σερπεντινίτη του χωριού Γκούρα (Ανάβρα)μ(633 κάτοικοι,760 μ.).

Απόμακρο και αποκομμένο  από κάθε επικοινωνία στο μέσο ενός βουνού, μοιάζει να δημιουργήθηκε για την κατοικία παρανόμων λιστών. Τα χωράφια του χωριού είναι λιγοστά. Οι άνθρωποι ζουν επί το πλείστον ως βοσκοί και καρβουνιάρηδες. Στην πραγματικότητα όμως οι Γκουργιώτες δεν αγνοούν το φυσικό τους επάγγελμα, το οποίο τους επιβάλλει η θέση του τόπου τους. Κατά την εποχή που τα σύνορα διέρχονταν  από τις ράχες στα κοντινά ψηλά βουνά  , οι Γκουριώτες αποτελούσαν τους κύριους λαθρέμπορους και ληστές.

Σήμερα λόγω της μετατόπισης των συνόρων η πρώτη δραστηριότητα έχει σχεδόν εξαλειφθεί, η δεύτερη όμως ανθεί ακόμη. Από τη Γκούρα κατάγεται ο πλέον φοβερός και γνωστός  σημερινός λήσταρχος της Ελλάδος, ο Τζουρλής ή Τσουλής*.Κατά την είσοδό μας στο μεγάλο χωριό – 4,5 ώρες από το Λιμογάρδι- βρήκαμε μόνο κλειστές πόρτες και βλοσυρά πρόσωπα. Θα μέναμε στο δρόμο, εάν ένας υπαξιωματικός της Χωροφυλακής, ο οποίος υπηρετούσε με μερικούς στρατιώτες, δεν μας έπαιρνε στο κατάλυμά του.

Οι εδώ τοποθετημένοι 3-4 στρατιώτες, οι οποίοι φυλάσσουν τον πληθυσμό και όταν είναι δυνατόν πρέπει να συλλάβουν και τον Τσουρλή…Η πόλη του Αλμυρού, που βρίσκεται στο κέντρο της πεδιάδας περί τα 4 χλμ. Από την ακτή, στο παρελθόν είχε αρκετό μωαμεθανικό πληθυσμό, ανάμεσά τους αρκετούς γαιοκτήμονες.

Μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα, το σύνολο των Μωαμεθανών μετανάστευσε. Κατά συνέπεια η πόλη μαράζωσε και φέρει όλα τα σημάδια της αποσύνθεσης. Καταστρεμμένα τεμένη, των οποίων τα χαλάσματα δεν απομάκρυνε κανείς, ερείπια από δημόσια, εν μέρει αστικά σπίτια που διέθεταν πύργους, κείτονται ανάμεσα στις ευρέως διασκορπισμένες άθλιες παράγκες των κατοίκων που παρέμειναν πίσω. Διαπιστώνει κανείς ότι οι πλούσιοι Μωαμεθανοί έφυγαν και παρέμειναν πίσω οι φτωχοί Έλληνες. Εδώ και εκεί έχουν παραμείνει μόνο μερικές συστάδες  από αδύναμα κυπαρίσσια, το αγαπημένο δένδρο των Τούρκων. Ο Αλμυρός είναι μια αγροτική πόλη χωρίς καμιά εμπορική σημασία.

Το έφορο έδαφος εκτείνεται   ανατολικά και βόρεια της πόλης κατά μήκος της ακτής. Το κύριο προϊόν της περιοχής είναι καπνός, ο καλύτερος στην Ελλάδα, έχει πληθυσμό 3859 κατοίκους, είναι πρωτεύουσα μιας επαρχίας και έδρα Διοικήσεως Χωροφυλακής. (Συνεχίζεται)

ALFED RHILIPPSON

ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΚΑΙ ΗΠΕΙΡΟΣ

Ταξίδια και εξερευνήσεις  στη Βόρεια

Ελλάδα –Εκδ. Δέσποινα Κυριακίδη, 2014.

• Η σημερινή λίμνη Ξυνιάς (από το 1928). Είχε επιφάνεια31.600 στρέμματα και μέγιστο βάθος 5μ., αποξηράνθηκε στο διάστημα 1936-1942. Συζητήσεις και αρχικές μελέτες για την αποξήρανση   είχαν ήδη γίνει από το 1887 και το 1920.Τα νερά της λίμνης διοχετεύτηκαν, με αποστραγγιστική τάφρο, προς τον χείμαρρο Πενετμύλη.  Η καλλιεργήσιμη γη που προέκυψε από την αποξήρανση διανεμήθηκε στους κατοίκους των χωριών της περιοχής το 1958.
  
  
• Η εδώ αναφορά του Συγγραφέα στον λήσταρχο Γιάννη Τζουρλή ή Τσουλή είναι πολύ ενδιαφέρουσα διότι δίνει στοιχεία για το σύνηθες φαινόμενο της συναλλαγής πολλών ληστών με σημαίνοντες πολιτικούς της εποχής. Ο Τσουρλής ήταν ένας φτωχός διαβολάκος από το χωριό Γκούρα, και όλα τα υπάρχοντά του ήταν ένα τσεκούρι και ένας γάϊδαρος. Τα έβγαζε πέρα στη ζωή του, παρασκευάζοντας κάρβουνα στα πλούσια δάση δρυός και τα οποία πουλούσε στις πεδινές πόλεις μεταφέροντάς τα στην πλάτη του ζώου. Σύμφωνα με τη νομοθεσία ο οποιοσδήποτε υλοτομούσε στο δάσος έπρεπε να εξαγοράσει μια άδεια υλοτομίας από την κυβέρνηση. Όμως όλοι οι κάτοικοι της Γκούρας, που υλοτομούσαν και τύχαινε να γνωρίζουν κάποιο φίλο με ισχυρή επιρροή στους άρχοντες και στους οποίους παζάρευαν την ψήφο τους, δεν διέθεταν άδεια υλοτομίας, αλλά και κανείς δεν τους ρωτούσε  εάν έχουν. Ο Τσουρλής δεν διέθετε και αυτός άδεια, αλλά ούτε κανέναν ισχυρό φίλο. Μια μέρα καθώς υλοτομούσε τον πλησίασε ένας χωροφύλακας που τον ρώτησε υπεροπτικά για την άδειά του. Όταν του απάντησε ότι δεν είχε άδεια, του πήρε το τσεκούρι και τον γάϊδαρο. Ο Τσουρλής ικέτευσε να του αφήσει τα εργαλεία, γιατί, αφού σε όλους επιτρεπόταν να υλοτομούν χωρίς άδεια, έτσι έπρεπε να επιτραπεί και σ’ αυτόν να κερδίζει ένα ξεροκόμματο ψωμί με αυτόν τον τρόπο. Ο χωροφύλακας χτύπησε τον Τσουρλή στο κεφάλι με τον υποκόπανο. Ο Τσουρλής αρπάζει το όπλο του χωροφύλακα, και πριν συνειδητοποιήσει τι έκανε, ο εκπρόσωπος του νόμου κείτονταν σε μια λίμνη αίματος. Τι του έμεινε λοιπόν να κάνει; Μπροστά του βρίσκονταν τα βουνά και το όπλο. Εάν επέστρεφε στην κοινωνία, τον περίμενε το μπουντρούμι  ή ο θάνατος.( συνεχίζεται) 

 Καλωτά, τρίτοξογεφύρι, 1910.Φωτ . Fred Boissonnas