Τι είναι η “Ασπίδα του Αχιλλέα” που ανακοίνωσε ο Μητσοτάκης και πόσο κοστίζει

Στην ομιλία του ο πρωθυπουργός, πέραν από την παρουσίαση του προγραμματισμού εξοπλισμών, ανακοίνωσε και “συμμαχία με το Ισραήλ ως προς την εκπαίδευση των Ικάρων μας”, όπως είπε. Αιτιολογώντας τις δαπάνες περί Άμυνας, σημείωσε πως “η τεχνολογική υπεροχή είναι βασικό συστατικό των προτάσεων τις οποίες συζητούμε σήμερα. Δεύτερη σημαντική παράμετρος, η εγχώρια προστιθέμενη αξία”, ενώ χαρακτήρισε την “Ασπίδα του Αχιλλέα” ως τη μεγαλύτερη επένδυση της χώρας για τα επόμενα χρόνια. 

Τι περιλαμβάνει το νέο εξοπλιστικό “πακέτο”

Ο ΜΠΑΕ επικεντρώνεται σε τρεις βασικούς άξονες – με ορίζοντα υλοποίησης έως το 2037:

• Εξοπλιστικά προγράμματα που περιλαμβάνουν σύγχρονα όπλα, drones, αντιαεροπορικά και αντιπυραυλικά συστήματα (Ασπίδα του Αχιλλέα).
• Τεχνολογική ενσωμάτωση στις Ένοπλες Δυνάμεις, με έμφαση στην κυβερνοάμυνα και τη συνεργασία με ερευνητικά κέντρα.
• Συνεργασία με την ελληνική αμυντική βιομηχανία, ώστε οι προμήθειες να περιλαμβάνουν ελληνικά εξαρτήματα και τεχνογνωσία. Καμία προμήθεια δεν θα γίνεται, αν δεν συνοδεύεται από ελληνικά εξαρτήματα ή τη συμμετοχή ελληνικού ανθρώπινου δυναμικού.

Το κόστος της “Ασπίδας του Αχιλλέα” ανέρχεται περίπου στα 2,8 δισ. ευρώ και περιλαμβάνει οπλικά συστήματα μεγάλου, μέσου και μικρού βεληνεκούς, καθώς και δίκτυο ραντάρ που θα εντοπίζει και θα κατηγοριοποιεί τους στόχους, αλλά και σύστημα παρακολούθησης κάτω από το νερό.

Καίριο ερώτημα είναι τι θα αντικαταστήσει στον ελληνικό θόλο αεράμυνας τους ρωσικούς S300, τους οποίους η κυβέρνηση έχει αρνηθεί επανειλημμένα να στείλει στην Ουκρανία, τουλάχιστον όχι προτού διασφαλιστεί η επαρκής αντικατάσταση τους.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε 24 καινούργια μαχητικά Rafale, 3 νέες φραγέτες Μπελαρά (η πρώτη θα παραληφθεί από το Πολεμικό Ναυτικό εντός του 2025), μη επανδρωμένα αεροσκάφη Heron, υπερσύγχρονα ελικόπτερα ανθυποβρυχιακού πολέμου Romeo, νέες τορπίλες και πρόγραμμα αναβάθμισης F-16 σε Viper.

Εξετάζεται ακόμη και η ενίσχυση της αεράμυνας με ισραηλινά συστήματα, όπως το Barak και το David’s Sling.

Ο πρωθυπουργός σημείωσε πως η Ευρώπη θα πρέπει να μελετήσει τη χρηματοδότηση έργων κοινής ευρωπαϊκής ωφέλειας (π.χ. δημιουργία μιας πυραυλικής ασπίδας που θα καλύπτει όλες τις χώρες), ενώ υπογράμμισε τη “σημασία της αμυντικής αυτονομίας της Ένωσης”. Ανέφερε ακόμη πως η “Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία θα πρέπει να συμμετέχει ενεργά σε όλους τους τομείς”.

Υπενθυμίζεται πως ο αρμόδιος Υπουργός, κ. Δένδιας, που δεν τοποθετήθηκε στη Βουλή, έχει ξεκαθαρίσει ότι “η εγχώρια αμυντική βιομηχανία θα πρέπει να μετέχει στα εξοπλιστικά στο εξής σε ποσοστό 25%”.

Στον όλο σχεδιασμό προβλέπονται 2 δισ. σε ετήσια βάση, ώστε να μπορούν να εντάσσονται στις Ε.Δ. νέα οπλικά συστήματα και να συντηρούνται τα υφιστάμενα. Ακόμη, προβλέπεται διάθεση πόρων που θα ξεπερνούν το 2% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση και σε βάθος 12ετίας για τη λειτουργία των Ενόπλων Δυνάμεων, τη συντήρηση του οπλικού υλικού και την επαύξηση της επιχειρησιακής τους ικανότητας.

Η ρήτρα διαφυγής

Σημειώνεται πως, όπως επιβεβαίωσε ο πρωθυπουργός, η Ελλάδα ενεργοποιεί τη ρήτρα διαφυγής (με “φειδώ” όπως υποσχέθηκε). Η ρήτρα, που θα ισχύσει για τέσσερα χρόνια (2025- 2028) θα επιτρέπει στα κράτη – μέλη τη μεγαλύτερη δημοσιονομική ευελιξία για την αύξηση των αμυντικών δαπανών, χωρίς να παραβιάζονται οι νέοι, ιδιαίτερα αυστηροί κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στη ρήτρα αυτή υπήρξε και το “παράθυρο” για τις νέες αυξήσεις στους μισθούς στους ένστολους.

Το ανώτατο όριο της δημοσιονομικής ευελιξίας για κάθε κράτος- μέλος είναι 1,5% του ΑΕΠ ετησίως. Οι επιπλέον δαπάνες θα υπολογίζονται σε σύγκριση με το 2021, πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Το 2022 οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας ανήλθαν βέβαια στο 2,6% του ΑΕΠ, υπερκαλύπτοντας σταθερά τον στόχο του ΝΑΤΟ για δαπάνες ύψους τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ και με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο να είναι 1,3% του ΑΕΠ. 

Συγκεκριμένα, το 2021, οι αμυντικές δαπάνες ανήλθαν σε 5,48 δισ. ευρώ, ενώ το 2025 προβλέπεται να αυξηθούν στα 6,6 δισ. ευρώ, δημιουργώντας “δημοσιονομικό περιθώριο” 1,1 δισ. ευρώ. Τα ποσά αυτά θα αυξηθούν περαιτέρω ως το 2018.

Στο συγκεκριμένο πλαίσιο, το 2025, η κυβέρνηση αποφασίζει να προμηθευτεί ένα νέο αντιαεροπορικό σύστημα κόστους 2,8 δισ. ευρώ. Το ΑΕΠ της χώρας είναι στα 240 δισ. ευρώ, άρα το ανώτατο όριο της ρήτρας είναι 3,6 δισ. ευρώ (1,5% του ΑΕΠ). Η αγορά του συστήματος Αχιλλέα γίνεται λοιπόν εντός του ορίου, οπότε δεν θεωρείται υπέρβαση του προϋπολογισμού και δεν οδηγεί σε δημοσιονομικές κυρώσεις από την ΕΕ.

Την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες ώστε να επιτραπεί η αύξηση των ελλειμμάτων στους εθνικούς προϋπολογισμούς χωρίς να ενεργοποιηθεί η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, είχε προτείνει άλλωστε ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε άρθρο του στους Financial Times.

Με την εν γένει αύξηση των δαπανών, τα κράτη – μέλη μπορούν να αγοράζουν στρατιωτικό εξοπλισμό, να κατασκευάζουν ή να αναβαθμίζουν τις υποδομές τους, να προσλάβουν νέο προσωπικό και να επενδύσουν στην έρευνα και ανάπτυξη στην Άμυνα. Στον βραχυχρόνιο ορίζοντα, η επιπρόσθετη αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 1,5% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ ετησίως εκτιμάται ότι θα δώσει ώθηση στην αναιμική ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Ως προϋπόθεση, τα κράτη- μέλη καλούνται να προμηθεύονται εξοπλισμό από ευρωπαϊκές εταιρείες, πράγμα που στην παρούσα φάση “συμφέρει” τους βασικούς κατασκευαστές, δηλαδή Γερμανία και Γαλλία. Σε κάθε περίπτωση οι εξοπλιστικές αυξήσεις συνιστούν μέρος της γενικότερης στροφής της ΕΕ  στην πολεμική οικονομία, υπό τη φερόμενη “απειλή” των δασμών του Τραμπ και της απεμπλοκής του από το ΝΑΤΟ.

Φυσικά, ανάλογες αυξήσεις με τα εξοπλιστικά δεν καταγράφονται σε καίριους τομείς όπως η Υγεία και η Παιδεία της χώρας, πράγματα που δεν είναι στις προτεραιότητες της εν λόγω κυβέρνησης.