Δημοσιεύθηκε ο Δείκτης Αποτελεσματικότητας των Δήμων - Που υστερούν και που βελτιώνονται οι Δήμοι της Φθιώτιδας

Δημοσιεύθηκε ο Δείκτης Αποτελεσματικότητας Δήμων 2023 από το Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκής Πολιτικής Οικονομίας και Διακυβέρνησης που είναι το επίσημο ερευνητικό κέντρο του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. 

Η έρευνα επισημαίνει ότι τα προβλήματα αναποτελεσματικότητας των Δήμων της χώρας, συνεχίζουν να έχουν δομικό χαρακτήρα, ενώ σημαντική μπορεί να αποδειχθεί η πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση για την ενίσχυση της διαθεσιμότητας των δεδομένων της διαχείρισης και της λογοδοσίας

Τον Δείκτη Αποτελεσματικότητας Δήμων δημοσιεύουν από κοινού το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών και το Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκής Πολιτικής Οικονομίας και Διακυβέρνησης του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

Ο Δείκτης εξετάζει τη διαχείριση των Δήμων κατά το ημερολογιακό έτος 2023.

Σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι ένας σύνθετος δείκτης δεν αντανακλά με ακρίβεια τις επιδόσεις που επιχειρεί να μετρήσει, αλλά καταγράφει μία τάση. Συνεπώς, η δημοσίευση της αποτελεσματικότητας των Δήμων αποτελεί μία σφαιρική αποτύπωση της απόδοσης των δημοτικών αρχών.

Ένας δεύτερος μεθοδολογικός περιορισμός αφορά την έλλειψη επαρκών δεδομένων σχετικά με τις επιδόσεις των Δήμων στην Ελλάδα σε διάφορους τομείς. Η έλλειψη αυτή, ήταν από τα σημαντικότερα εμπόδια του συγκεκριμένου μεθοδολογικού σχεδιασμού και σαφώς επηρεάζει σε έναν βαθμό την συνολική αξιολόγηση των Δήμων, όπως αναφέρεται στη μελέτη.

Τα κύρια ευρήματα του Δείκτη Αποτελεσματικότητας Δήμων 2023

Η ανάλυση της αποτελεσματικότητας των Δήμων για το 2023 εντοπίζει τη μεγαλύτερη αδυναμία τους στο πεδίο της Βιωσιμότητας, καθώς η μέση επίδοση ανά κατηγορία Δήμου κυμαίνεται από 11-24 στα 100. Η αδυναμία των Δήμων για συλλογή, επεξεργασία και διάθεση στοιχείων στο πεδίο της βιωσιμότητας συνδέεται με την επιχειρησιακή τους ικανότητα και την έλλειψη στελεχών με ανώτατη ή τεχνική μόρφωση. 

Η καλύτερη επίδοση των Δήμων για το 2023 εντοπίζεται στο πεδίο της οικονομικής διαχείρισης, καθώς η μέση επίδοση ανά κατηγορία Δήμου κυμαίνεται από 48-50 στα 100. Στο γεγονός αυτό, συμβάλει σημαντικά η συγκέντρωση των στοιχείων από την Γενική Διεύθυνση Οικονομικών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Αναπτυξιακής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών.

Σήμερα, σχεδόν οι μισοί (45%) εργαζόμενοι στους ΟΤΑ είναι μη τακτικό προσωπικό, που σε μεγάλο βαθμό είναι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου (συμβάσεις έργου/ωρομίσθιοι) με χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Σημαντικές κρίνονται οι νομοθετικές ρυθμίσεις όπως το νέο σύστημα εποπτείας και αξιολόγησης της λειτουργίας των Δήμων και διαθεσιμότητας ανοιχτών και προσβάσιμων δεδομένων που αφορούν τη λειτουργία τους (ν. 5056/23).

Οι Δήμοι φαίνεται να προσπαθούν να ανταποκριθούν στη συλλογή και διάθεση στοιχείων, ωστόσο η επιχειρησιακή και στελεχιακή τους δυνατότητα είναι χαμηλή.

Η πρόσβαση σε στοιχεία οικονομικών και προσωπικού των ΟΤΑ από τα Τμήματα Παρακολούθησης και Επεξεργασίας Οικονομικών Στοιχείων και Παρακολούθησης και Επεξεργασίας Στοιχείων Προσωπικού, του Υπουργείου Εσωτερικών, από όπου προέρχονται τα σχετικά δεδομένα της μελέτης, είναι ένα θετικό βήμα παρακολούθησης του έργου των Δήμων. Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να συμπληρωθούν άμεσα με μία πληρέστερη και ανοικτή βάση δεδομένων για το σύνολο των αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ως προς τη συνολική βαθμολογία των Δήμων στον Δείκτη Αποτελεσματικότητας για το 2023, τα αποτελέσματα είναι:

Στην κατηγορία των μητροπολιτικών κέντρων, οι Δήμοι που ανήκουν στο καλύτερο 20% είναι οι εξής: Λυκόβρυσης-Πεύκης, Πεντέλης, Δήμος Βύρωνα, Μοσχάτου-Ταύρου, Πυλαίας-Χορτιάτη, Κηφισιάς, Αμπελοκήπων-Μενεμένης, Νέας Ιωνίας, Παπάγου-Χολαργού, Ελληνικού-Αργυρούπολης.

Στην κατηγορία των μεγάλων ηπειρωτικών Δήμων, οι Δήμοι που βρίσκονται στο καλύτερο 20% είναι οι εξής: Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, Σερρών, Βέροιας, Φλώρινας, Κομοτηνής, Παιονίας, Χερσονήσου, Τρίπολης, Αλμωπίας, Κορινθίων, Κατερίνης, Αλεξανδρούπολης, Ορεστιάδας, Ηρωικής Πόλεως Νάουσας, Ελασσόνας, Βόλου, Αργοστολίου, Πέλλας, Θέρμης.

Στην κατηγορία των μεσαίων ηπειρωτικών Δήμων, οι Δήμοι που βρίσκονται στο καλύτερο 20% είναι οι εξής: Λοκρών, Ξηρομέρου, Ραφήνας-Πικερμίου, Ιστιαίας-Αιδηψού, Αλιάρτου-Θεσπιέων, Σιθωνίας, Σοφάδων, Φαρσάλων, Πύδνας-Κολινδρού, Καμένων Βούρλων, Πάργας, Οιχαλίας, Κασσάνδρας, Στυλίδας, Ξυλοκάστρου-Ευρωστίνης, Φαιστού, Αμυνταίου, Αποκορώνου, Βέλου-Βόχας, Μαρκοπούλου Μεσογαίας.

Στην κατηγορία των μικρών ηπειρωτικών και μικρών ορεινών Δήμων, οι Δήμοι που βρίσκονται στο καλύτερο 20% είναι οι εξής: Αγίου Βασιλείου, Λίμνης Πλαστήρα, Νότιας Κυνουρίας, Αγρικών, Βελβεντού, Τροιζηνίας-Μεθάνων, Φιλιατών, Ζαγορίου.

Στην κατηγορία των μεγάλων και μεσαίων νησιωτικών Δήμων, οι Δήμοι που βρίσκονται στο καλύτερο 20% είναι οι εξής: Σαλαμίνας, Μυκόνου, Άνδρου, Καλυμνίων, Τήνου, Σκιάθου.

Στην κατηγορία των μικρών νησιωτικών Δήμων, οι Δήμοι που βρίσκονται στο καλύτερο 20% είναι οι εξής: Αγκιστρίου, Σερίφου, Σαμοθράκης, Ύδρας, Φούρνων Κορσεών, Μεγανησίου, Φολεγάνδρου, Ελαφονήσου.

Συνολικά, στο ερωτηματολόγιο απάντησαν 78 Δήμοι, δηλαδή δεδομένα υπέβαλλε μόλις 1 στους 4 Δήμους της χώρας, ποσοστό το οποίο από τη μία πλευρά καταδεικνύει τη μικρή επιχειρησιακή ικανότητα των Δήμων, αλλά από την άλλη εμφανίζεται βελτιωμένο σε σχέση με τον περσινό δείκτη.

Οι Δήμοι της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας απάντησαν σε ποσοστό 45%, γεγονός που καταδεικνύει τη σημαντικά καλύτερη επιχειρησιακή τους οργάνωση και αναδεικνύει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία τους.

Ο Δείκτης Αποτελεσματικότητας των Δήμων επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα κατά πόσο είναι αποτελεσματικοί οι Δήμοι στο έργο τους, προσεγγίζοντας την αποτελεσματικότητα στο πλαίσιο της αποδοτικότητας των πόρων που έχουν στη διάθεση τους και της συμμόρφωσής τους ως προς το κανονιστικό πλαίσιο που τους δεσμεύει.

Ο Δείκτης αποτελείται από 5 βασικές κατηγορίες και 109 ενδείκτες που αξιολογούν:

Α. Την οργάνωση και τη διακυβέρνηση: το κατά πόσο ο Δήμος δρα βάσει ενός συγκεκριμένου επιχειρησιακού πλάνου, με στοχοθεσία, διαφάνεια και λογοδοσία.

Β. Την οικονομική διαχείριση: την αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων, στοχεύοντας στις επενδύσεις για βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, με την μικρότερη δυνατή επιβάρυνση του πολίτη.

Γ. Τις υπηρεσίες: το εύρος υπηρεσιών που προσφέρει ο Δήμος σε νέους, παιδιά, ηλικιωμένους, ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, τις υπηρεσίες πολιτισμού, άθλησης και εκπαίδευσης.

Δ. Τη βιωσιμότητα: το κατά πόσο ο Δήμος ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις για απορρίμματα, ανακύκλωση και πράσινη ανάπτυξη.

Ε. Την πολιτική προστασία: τον βαθμό ετοιμότητας του Δήμου για επέμβαση σε περιπτώσεις ανάγκης.

Βάσει της επίδοσης κάθε Δήμου σε κάθε κατηγορία, δίνεται μία τελική βαθμολογία σε κάθε Δήμο σε μία κλίμακα από 0 (χειρότερη επίδοση) έως 100 (καλύτερη επίδοση). Θα πρέπει να σημειωθεί πως στην κλίμακα 0-100 που έχει επιλεγεί για την αξιολόγηση των Δήμων, δίνεται ο ίδιος βαθμός σημαντικότητας σε κάθε πεδίο του δείκτη. Η βαθμολόγηση των δήμων γίνεται μόνο συγκριτικά, βάσει της ταξινόμησής τους σε κατηγορίες σύμφωνα με τις διατάξεις του Κλεισθένη (ν. 4555/2018).

• Ο Δήμος Λαμιέων έχει την καλύτερη επίδοση στο θέμα της Οικονομικής Διαχείρισης 65,77 και της Πολιτικής Προστασίας 50,00. Ακολουθούν οι υπηρεσίες με 34,99 και η Οργάνωση και Διακυβέρνηση με 26,67 ενώ μηδενική είναι η βαθμολογία στο δείκτη Βιωσιμότητα (απορρίμματα, πράσινη ανάπτυξη κλπ).

• Ο Δήμος Αμφίκλειας – Ελάτειας στο δείκτη Οργάνωση και Διακυβέρνηση συγκεντρώνει 47,88, στην Οικονομική Διαχείριση 47,93 στις Υπηρεσίες 34,38,στη Βιωσιμότητα 12,50 και στην Πολιτική Προστασία μόλις 8,33.

• Ο Δήμος Δομοκού στο δείκτη Οργάνωση και Διακυβέρνηση συγκεντρώνει 60,61, στην Οικονομική Διαχείριση 40,86, στις Υπηρεσίες 37,50, στην Πολιτική Προστασία 25,00 ενώ στη Βιωσιμότητα μόλις 6,70.

• Ο Δήμος Καμένων Βούρλων στην Οργάνωση και Διακυβέρνηση συγκεντρώνει 63,94, στην Οικονομική Διαχείριση 46,64, στην Πολιτική Προστασία 33,33,στις Υπηρεσίες 30,86 και στη Βιωσιμότητα 22,77.

• Ο Δήμος Λοκρών συγκεντρώνει στην Πολιτική Προστασία 74,25, στην Βιωσιμότητα 53,54 , στην Οργάνωση και Διακυβέρνηση 50,97, στην Οικονομική Διαχείριση 42,32, και στις Υπηρεσίες 37,20.

• Ο Δήμος Μακρακώμης βαθμολογείται στην Οικονομική Διαχείριση με 60,93, στις Υπηρεσίες με 21,12, στον τομέα Οργάνωση και Διακυβέρνηση με 20,00, στην Πολιτική Προστασία με 16,67 και τέλος στη Βιωσιμότητα με μόλις 3,57.

• Ο Δήμος Στυλίδας βαθμολογείται στην Οικονομική Διαχείριση με 64,10, στο δείκτη Οργάνωση και Διακυβέρνηση βαθμολογείται με 53,63, στην Πολιτική Προστασία με 33,33, στις Υπηρεσίες με 24,50 και στη Βιωσιμότητα με 12.50.

Σε ό,τι αφορά τους μικρούς Δήμους σύμφωνα με την έρευνα η οποία έχει δημοσιοποιηθεί αποτυπώνεται η εικόνα κάθε Δήμου με βάση τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα μέσα σε ένα σύνολο Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Σε επίπεδο Οργάνωσης και Διακυβέρνησης στο κορυφαίο 20% της κατάταξης βρίσκονται οι Δήμοι Καμένων Βούρλων, Δομοκού, Λοκρών, Στυλίδας και Αμφίκλειας - Ελάτειας.

Στην Οικονομική Διαχείριση στο κορυφαίο 20% της κατάταξης κατατάσσονται ο Δήμος Λαμιέων στην κατηγορία “μεγάλοι δήμοι” και οι Δήμοι Στυλίδας και Μακρακώμης, στην κατηγορία των μεσαίων ηπειρωτικών Δήμων.

Στο δείκτη των Υπηρεσιών στο κορυφαίο 20% της κατάταξης βρίσκονται οι Δήμοι Δομοκού, Λοκρών και Αμφίκλειας - Ελάτειας.

Σε επίπεδο Βιωσιμότητας στο κορυφαίο 20% της κατάταξης ανήκουν ο Δήμος Λοκρών και ο Δήμος Καμένων Βούρλων.

Τέλος στο θέμα της Πολιτικής προστασίας στο κορυφαίο 20% της κατάταξης ανήκουν ο Δήμος Λαμιέων και οι Δήμοι Λοκρών, Καμένων Βούρλων και Στυλίδας.