Λαογραφικό Μουσείο Φώτη Σκλατινιώτη, στο Δομοκό - Η σύλληψη και η δημιουργία του Μουσείου

Γράφει η
Ευαγγελία Δημοπούλου
Ιστορικός - Αρχαιολόγος

Το Λαογραφικό Μουσείο είναι αποκλειστική έμπνευση και δημιουργία του κ. Φώτη Δ. Σκλατινιώτη, φαρμακοποιού από τον Δομοκό.  Το Λαογραφικό Μουσείο στεγάζεται σε διώροφο ιδιόκτητο κτήριο του κ. Σκαλτινιώτη, στην καρδιά της πόλης του Δομοκού, απέναντι από την  κεντρική πλατεία.

Εκεί βρίσκεται ένας ολόκληρος θησαυρός μιας καλαισθητικής παράδοσης, ο οποίος είναι άρρηκτα συνδεμένος με το ιστορικό παρελθόν της πόλης και γενικά της ευρύτερης περιοχής, καταφέρνοντας να αναδείξει πολύπλευρα  τον ρόλο του παραδοσιακού και λαϊκού πολιτισμού στο σύγχρονο  κοινωνικό, οικονομικό και πολιτισμικό  γίγνεσθαι. Έτσι, κατόπιν πολυετών, επίπονων και επίμονων προσπαθειών του ιδρυτή του, αποτελεί σήμερα έναν από τους πλέον εξοπλισμένους, λειτουργικούς και επισκέψιμους μουσειακούς χώρους του Νομού Φθιώτιδος.

Το Λαογραφικό Μουσείο διαθέτει πλήθος εκθεμάτων τα οποία άρχισε να συλλέγει με μεγάλη προσοχή ο κ. Σκλατινιώτης προσωπικά από τα παλαιοπωλεία της Θεσσαλονίκης, φροντίζοντας τα εκθέματα να είναι σε αρίστη κατάσταση (χωρίς χτυπήματα και καθαρά) και έτοιμα προς τοποθέτηση στον εκθεσιακό χώρο του μουσείου.

 Τα εκθέματα παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία και πρωτοτυπία, ζωντανεύοντας τη ζωή και τις επαγγελματικές δραστηριότητες άλλων εποχών. Είναι ένα μουσείο φτιαγμένο με σεβασμό, έμπνευση,  αγάπη και  μεράκι που ζωντανεύει την παράδοση, τον τρόπο ζωής, τις εργασίες  παλαιοτέρων εποχών και τη διασκέδαση των προγόνων και γενικότερα της ζωής των κατοίκων παλιότερων εποχών.

Είναι εκθέματα χρηστικά της τότε νοικοκυράς, του γεωργού, του κτηνοτρόφου, του φαρμακοποιού, του μάστορα, του σιδερά, του γανωτή, του ράφτη, του εμπόρου,  της υφάντριας,  της καθημερινότητας και διάφορων παραδοσιακών οικονομικών δραστηριοτήτων της τότε εποχής. Τα εκθέματα του μουσείου όπως τα  χρηστικά αντικείμενα και τα  αγροτικά εργαλεία των παραδοσιακών τεχνιτών   «ξαναζωντανεύουν» για χάρη του επισκέπτη σκηνές της καθημερινής ζωής μιας εποχής που ανήκει στο παρελθόν.

Το Λαογραφικό Μουσείο δημιουργήθηκε με άξονα πως τα βιώματα του παρελθόντος και απλά μουσειακά εκθέματα, μπορούν να συνδεθούν άμεσα και οργανικά με τους ανθρώπους που θα επισκεφτούν και κυρίως με τους πιο μικρούς που θα μάθουν μέσω των εκθεμάτων πως ήταν η καθημερινότητα των παλαιότερων γενεών. Ακόμα, πεποίθηση για τον δημιουργό του μουσείου κ. Σκλατινιώτη, αποτελεί το γεγονός πως ο παραδοσιακός πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα στον μετασχηματισμό της τοπικής κοινωνίας και μοχλό ώθησης για μια εναλλακτική μορφή κοινωνικής συγκρότησης και οικονομικής ανάπτυξης.

Το Λαογραφικό Μουσείο του κ. Σκλατινιώτη καθοδηγεί τον επισκέπτη σε μια ευχάριστη και άμεση γνωριμία με την τοπική ιστορία, τον ιδιαίτερο πολιτισμό, την καθημερινή ζωή και τις ποικίλες παραδόσεις της περιοχής. Στις θεματικές ενότητες  που αναπτύσσονται στον 1^ο και 2^ο  εκθεσιακό όροφο, τα μουσειακά αντικείμενα αποκαλύπτουν την προβιομηχανική κοινωνία και οικονομία, με τη  γεωργική και κτηνοτροφική  παραγωγή, τις άλλες παραδοσιακές επαγγελματικές ενασχολήσεις, την οικία, την ενδυμασία, την τέχνη της υφαντικής, τα διάφορα σκεύη.

Τα εκθέματα

Στον προθάλαμο του 1^ου ορόφου τους τοίχους κοσμούν κάδρα με φωτογραφίες από παραδοσιακές φορεσιές απ’ όλη την ελληνική επικράτεια. Έπειτα, στις αίθουσες του 1^ου ορόφου υπάρχουν  σίδερα οικιακής χρήσης, τετζερέδες, κεραμικά και χάλκινα σκεύη, γουδοχέρια, τσαγέρες, λάμπες, καμινέτα, θυμιατά και λουξ. Συνεχίζοντας την περιήγησή μας στο Λαογραφικό Μουσείο ο επισκέπτης μπορεί να δει κάποια σπάνια αντικείμενα όπως έναν ετικετογράφο, ένα γραμμόφωνο καθώς και σέσουλες των μπακάλικων, παγούρια, καντάρια, ψήστες για ρεβίθια, οκάδες και πλάστιγγες, ένα σαμάρι, φορητούς νιπτήρες. Συνεχίζοντας στις αίθουσες υπάρχουν μικροαντίγραφα αντικειμένων, όπως παιδικά παιχνίδια, καντήλια, μελανοδοχία, μέχρι και γυάλινο στίφτη. Συγκίνηση προκαλεί μια ξεχωριστή αίθουσα στον 1^ο όροφο που είναι αφιερωμένη στην Σταματία Σκλατινιώτη, με οικογενειακές φωτογραφίες από όλη την οικογένεια Σκλατινιώτη.

Ιδιαίτερη μνεία οφείλουμε να κάνουμε στο νομισματικό μουσείο που εδράζεται στον 2^ο όροφο. Εκεί ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει μια πλήρη και ενημερωμένη συλλογή των κερμάτων της Δραχμής. Η συλλογή των κερμάτων αποτελείται από όλα τα κέρματα που κυκλοφόρησαν από το 1833 έως το 2000, αποτυπώνοντας γλαφυρά την ιστορία του εθνικού μας νομίσματος. Ακόμα, υπάρχουν αντίγραφα χαρτονομισμάτων από όλο τον κόσμο σε επιμελημένες συλλογές, πληθωριστικά νομίσματα, αντίγραφα αρχαίων νομισμάτων και από την ευρύτερη περιοχή του Δομοκού και πιο συγκεκριμένα, από τις περιοχές της  Εκκάρας, της Μελιταίας και της Πρόερνας. Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε με σιγουριά πως το νομισματικό μουσείο έχει μια από τις πιο πλήρεις συλλογές νομισμάτων όχι μόνο στο νομό Φθιώτιδας αλλά και σε όλη την περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος.

Στον 2^ο όροφο ακόμα υπάρχουν τηλεκάρτες που απεικονίζουν διάφορα μέρη της Ελλάδος καθώς μια εξαιρετικά ενημερωμένη συλλογή από βιβλία με μια τεράστια γκάμα θεματολογίας. Τα βιβλία της συλλογής ανήκουν στην αρχαία ελληνική γραμματεία, καθώς και σε κλασικούς συγγραφείς Έλληνες και ξένους, ενώ υπάρχουν και σπάνιοι τόμοι. Αξίζει να σημειωθεί πως η συλλογή των βιβλίων είναι στη διάθεση όποιου μελετητή ή ενδιαφερόμενου. Τέλος, υπάρχουν συλλογές με φωτογραφίες από αρχαία θέατρα, νησιά της Ελλάδος και τους ναούς του Δομοκού.

Η συνεισφορά

Η συνεισφορά του Λαογραφικού Μουσείου του κ. Σκλατινιώτη στην τοπική κοινωνία είναι πολύ μεγάλη, αφού το Μουσείο αποτελεί  ζωντανό κύτταρο και αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής κοινωνίας. Αυτό θα επιτευχθεί με τον ενεργό ρόλο της τοπικής κοινωνίας τόσο στην ανάδειξη της μουσειακής συλλογής όσο και της έκθεσης, την ανάδειξη των διαδικασιών της μουσειακής πρακτικής και της εθνογραφικής έρευνας για την παραγωγή της επιστημονικής γνώσης.

Επιχειρεί, δηλαδή, να ανταποκριθεί σε νέους τρόπους προσέγγισης του παραδοσιακού πολιτισμού, όχι μόνο σε επίπεδο μουσειακής αφήγησης τόσο στα πλαίσια της μουσειακής έκθεσης που στηρίζεται σε μια νέου τύπου  λαογραφικής συλλογής, καθώς και την παράλληλη προβολή των ηθών και των εθίμων των παλαιότερων εποχών.

Έτσι, υπάρχει η δυνατότητα διαδραστικής συμμετοχής των επισκεπτών στην ερμηνευτική προσέγγιση της έκθεσης μέσα από την αναζήτηση πηγών γνώσης, αλλά και τη ζωντανή αλληλεπίδραση με τους φορείς των παραδοσιακών τεχνών και επαγγελμάτων, αλλά και των επίσημων φορέων.

 Ένας πλούτος εκθεμάτων που θα πρέπει να γίνει γνωστός στο ευρύ κοινό με τη διοργάνωση επισκέψεων στο Λαογραφικό Μουσείο. Το Μουσείο αποτελεί κόσμημα για τον Δήμο Δομοκού αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Φθιώτιδας και είναι επισκέψιμο. Κάθε κομμάτι έχει μια ιδιαίτερη σημασία, γιατί το καθένα από αυτά που χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν έγινε πηγή έμπνευσης και στολίδι του σήμερα και αυτό το οφείλουμε στον κ. Φώτη Σκλατινιώτη και στην επίπονη εργασία του.