Ημερίδα για την πολιτική και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στη μεταπολίτευση

Ημερίδα με θέμα «Πολιτική και ΜΜΕ στη Γ' Ελληνική Δημοκρατία», στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα εκατό χρόνια λειτουργίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), πραγματοποιήθηκε από το νεοϊδρυθέν «Παρατηρητήριο για τη Δημοκρατία στα ΜΜΕ», στο κτίριο της Σχολής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, στην οδό Β. Ηρακλείου 12.
Ακαδημαϊκοί και δημοσιογράφοι τοποθετήθηκαν σχετικά με την αποστολή και τον ρόλο των ΜΜΕ στη διάρκεια της μεταπολίτευσης, αλλά και με τις σύγχρονες προκλήσεις, με την έλευση της τεχνητής νοημοσύνης, την παραπληροφόρηση, τις σχέσεις επιχειρηματικών συμφερόντων και συγκέντρωσης των ΜΜΕ, ζητήματα δημοκρατίας και ελευθερίας του Τύπου, κ.ά.

Ο διδάκτορας Πολιτικών Επιστημών (ΑΠΘ) Θωμάς Σιώμος αναφέρθηκε στην «τηλεοπτικοποίηση της εκλογικής διαδικασίας και μεταπολίτευση», υπογραμμίζοντας ότι και σήμερα η τηλεόραση εξακολουθεί να κατέχει ηγεμονεύουσα θέση στο τοπίο των ΜΜΕ σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης σε σχέση με την πολιτική και εκλογική λειτουργία και πρόσθεσε: «Αυτό που έχει πολύ μεγάλη σημασία να δούμε, που ξεκινάει το 1974 και υφίσταται μέχρι σήμερα, είναι το δίπολο εκσυγχρονισμός - παράδοση, δηλαδή το 1974 η τηλεόραση θεωρείται εκσυχρονιστική δύναμη, τόσο πολιτικού και κοινωνικού πεδίου, όσο και του εκλογικού ανταγωνισμού, γι’ αυτό επιβάλλεται από πάνω, δηλαδή, ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ερχόμενος από τη Γαλλία, έχει δει τη δύναμη της τηλεόρασης και ζητάει από τον υπηρεσιακό υπουργό Εσωτερικών, τον Δημήτριο Βλάχο, να βάλει στην τηλεόραση τους πολιτικούς αρχηγούς. Αυτό αναγκάζει τους πολιτικούς αρχηγούς να κάνουν διακομματική επιτροπή, να συμφωνήσουν τους όρους τηλεοπτικής της τηλεοπτικής απεύθυνσης προς τον ελληνικό λαό. Έτσι, για πρώτη φορά ξεκινάει η τηλεοπτικοποίηση από εκεί και πέρα, όπως είπαμε, ή τηλεόραση αποτελεί ηγεμονεύουσα δύναμη και είναι η βάση -ακόμη και στην εποχή των social media- από όπου ξεκινάει η ατζέντα, όπου παρατίθενται τα επιχειρήματα και κυρίως όπου διαμορφώνονται προσωπικότητες και δημοφιλίες, οι οποίες αργότερα ερμηνεύονται ή μεταφράζονται σε εκλογική επιτυχία. Κρίσιμο σημείο είναι η έλευση της ιδιωτικής τηλεόρασης στη δεκαετία του 1990 και βέβαια η εμπλοκή και επιχειρηματικών ομίλων στα ΜΜΕ».

Η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ Ιωάννα Κωσταρέλλα αναφέρθηκε στην «κρίση αξιοπιστίας των μέσων ενημέρωσης», λέγοντας:  «Έρευνα του Reuters έδειξε ότι μόλις το 40% των ερωτηθέντων σε 47 αγορές, όχι μόνο στην ελληνική, εμπιστεύονται τα μέσα ενημέρωσης. Άρα, το υπόλοιπο 60% δεν εμπιστεύεται τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης. Ίσως ένας από τους τρόπους για να ενισχυθεί η αξιοπιστία των ειδήσεων είναι και να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στο να φωτίσουμε περισσότερο τη διαδικασία της ίδιας παραγωγής των ειδήσεων, δηλαδή να λέμε στους αναγνώστες, τους τηλεθεατές, στο κοινό πώς κάνουμε κάτι, ποιες αναφορές είχαμε, τι μεθόδους χρησιμοποιήσαμε για το ρεπορτάζ, ποια εργαλεία έρευνας. Να δείξεις, δηλαδή, τις μεθόδους, οι οποίες επιτρέπουν, όπως κάνουμε στις κοινωνικές επιστήμες και αναφερόμαστε στις σχέσεις αιτιότητας - συνάφειας, όπως μιλάμε στις θετικές επιστήμες για τη δυνατότητα αναπαραγωγιμότητας των αποτελεσμάτων, το ίδιο να κάνουμε και στη δημοσιογραφία. Το Παρατηρητήριο θα έχει ως ρόλο του να καταγράψει τι υπάρχει, να κάνει έρευνα και συγκριτικές μελέτες με τα αντίστοιχα παρατηρητήρια, τα οποία υπάρχουν σε πολλές χώρες Ευρωπαϊκής Ένωσης και, από κει πέρα, να παρέχει εκείνα τα εργαλεία, τις έρευνες και τις μελέτες που δίνουν και τις καλύτερες απαντήσεις στα θέματα αυτά».

Στη διάρκεια της ημερίδας αναπτύχθηκαν και ζητήματα που σχετίζονται με τον ρόλο των δημοσιογράφων αναφορικά με την ποιότητα και την αξιοπιστία του δημοσίου λόγου και της πολιτικής.

«Η συμβολή των επαγγελματιών δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης στη δημοκρατία θεωρώ ότι είναι, όχι απλώς κομβική, είναι θεματοφύλακας της δημοκρατίας» τόνισε ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΥ Σωτήρης Τριανταφύλλου και συνέχισε: «Ζούμε σε ένα περιβάλλον, το οποίο μεταβάλλεται ραγδαία, με φαινόμενα υστέρησης της ελευθερίας του Τύπου, άρα και με άμεσο αντίκτυπο στη δημοκρατίας, σε ένα περιβάλλον τεχνολογικών εξελίξεων, με τους πολιτικούς να προσπαθούν να αποδιαμεσολαβήσουν τους δημοσιογράφους- το έχουμε δει αυτό σε πάρα πολλές περιπτώσεις- με τους παραγωγούς περιεχομένου, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και με όλα αυτά τα οποία δημιουργούν μία κατάσταση αποδιαμεσολάβησης από την επαγγελματική δημοσιογραφία και της δημοσιογράφους. Αυτό εγκυμονεί και μεγάλους κινδύνους για τη δημοκρατία, συν τις εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη, με την παραπληροφόρηση και τις συνέπειές της. Η ΠΟΕΣΥ γενικώς στηρίζει την πρωτοβουλία της ίδρυσης στο Παρατηρητηρίου, θεωρούμε ότι πανεπιστημιακή κοινότητα είναι εταίρος μας σε ό,τι κάνουμε όλα αυτά τα χρόνια για τη δημοσιογραφία και επομένως στηρίζουμε την πρωτοβουλία για το Παρατηρητήριο».

Το Παρατηρητήριο για τη Δημοκρατία στα ΜΜΕ

Το «Παρατηρητήριο για τη Δημοκρατία στα ΜΜΕ» ιδρύθηκε το 2025, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ και αποτελεί υπομονάδα του Εργαστηρίου Εφαρμογών Πληροφορικής στα ΜΜΕ. «Σκοπός του Παρατηρητηρίου είναι η ενδυνάμωση της πολυφωνίας, ενώ την ίδια στιγμή στοχεύει να εντοπίζει και να δημοσιοποιεί πιθανές παραβιάσεις στο χώρο των ΜΜΕ», δήλωσε ο καθηγητής Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ, επιστημονικός υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου, Αντώνης Σκαμνάκης και πρόσθεσε:

«Παράλληλα, το Παρατηρητήριο θέτει ως στόχο την προώθηση της διάχυσης ιδεών και απόψεων στον ευρύτερο χώρο των ΜΜΕ και της Επικοινωνίας, τη διαμόρφωση προτάσεων για σύγχρονη, αποτελεσματική και κοινωνικά ευαίσθητη ενημέρωση και επικοινωνία, καθώς και την καταγραφή των βασικών τάσεων στον χώρο της δημοσιογραφίας, της επικοινωνίας, των ΜΜΕ και των νέων μέσων, με απώτερο σκοπό την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και την ενίσχυση της Ελευθερίας του Τύπου και της Δημοκρατίας».

Ο κ. Σκαμνάκης διευκρίνισε ότι το Παρατηρητήριο δεν απευθύνεται μόνο στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά φιλοδοξεί να διευρύνει τη δράση του, εντάσσοντας και άλλους χώρους που δραστηριοποιούνται στα ΜΜΕ, κυρίως τις επαγγελματικές ενώσεις των δημοσιογράφων και πρόσθεσε:
«Το επόμενο χρονικό διάστημα θα έχουμε συναντήσεις και με τις ενώσεις συντακτών, προκειμένου να ενταχθούν σε λειτουργία μιας ακαδημαϊκής μονάδας ως συνεργαζόμενα μέλη.

Οφείλουμε να συμπεριλάβουμε και τους δημοσιογράφους, γιατί -κατά κύριο λόγο- η δραστηριότητα του Παρατηρητηρίου απευθύνεται και στους δημοσιογράφους».

ΠΗΓΗ:ΑΠΕ