Το ελληνικό θαύμα της παρακμής!

Γράφει ο Γιώργος Καρανάσιος
gkaranasios24@gmail.com

«Δεν είναι συμφέρον κανενός κράτους να παρέχει ουσιαστική παιδεία, γιατί αυτή δημιουργεί ελεύθερους πολίτες, και αυτοί είναι επικίνδυνοι για το κράτος».

Μ. Χατζιδάκις

Σε μια χώρα που βυθίζεται σταδιακά χωρίς να αντιλαμβάνεται την ταχύτητα της πτώσης της, ολοένα περισσότεροι πολίτες αναρωτιούνται, αν έχει πλέον νόημα να καταθέτουν τις απόψεις τους στον δημόσιο διάλογο. 

Οι θεσμικές παθογένειες παραμένουν αμετακίνητες.

Το Σύνταγμα συχνά λειτουργεί ως τυπικό περίβλημα δίχως ουσιαστικό περιεχόμενο.

Η εκτελεστική εξουσία συνεχίζει να ασκεί καθοριστική επιρροή στη Δικαιοσύνη, με διαδικασίες που θυμίζουν υπηρεσιακές διευθετήσεις παρά ανεξάρτητο θεσμικό έλεγχο.

Παράλληλα, η πολιτική ασυλία εξακολουθεί να αποτελεί ένα καθεστώς που γεννά καχυποψία και υπονομεύει την αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος.

Ακόμη και αν εμφανιζόταν μια ιδανική μορφή ηγεσίας, το υφιστάμενο πλέγμα συμφερόντων θα την εγκλώβιζε.

Γύρω από κάθε κέντρο εξουσίας παραμένουν ενεργοί μηχανισμοί που εξυπηρετούν ποικίλα οικονομικά και πολιτικά οφέλη, από μικροεξυπηρετήσεις έως μεγάλα αχόρταγα συμφέροντα.

Η εκπαίδευση, σε αυτό το περιβάλλον, μοιάζει να πληρώνει το υψηλότερο τίμημα.

Το ελληνικό σχολείο λειτουργεί πλέον ως χώρος υπερβολικής πίεσης, όχι ως πεδίο καλλιέργειας πολιτών.

Η κριτική σκέψη συχνά υποβαθμίζεται, η δημιουργικότητα αντιμετωπίζεται ως πολυτέλεια και η συνεργατικότητα παραμερίζεται προς όφελος μιας ατομικιστικής λογικής, που δεν προάγει, ούτε κοινωνική συνοχή, ούτε πραγματικές δεξιότητες.

Τα πρόσφατα αποτελέσματα του PISA επιβεβαίωσαν το πρόβλημα. Ένα σημαντικό ποσοστό μαθητών 15 ετών αδυνατεί να κατανοήσει βασικά κείμενα και να επιλύσει στοιχειώδη προβλήματα, γεγονός που τους καθιστά ευάλωτους στις απαιτήσεις του σύγχρονου κόσμου.

Παρ’ όλα αυτά, η πολιτική απάντηση επικεντρώνεται σε περισσότερες εξετάσεις, αυστηρότερο πλαίσιο αξιολόγησης και ένα νέο Εθνικό Απολυτήριο που μετατρέπει το σχολείο σε διαρκή εξεταστικό μαραθώνιο.

Την ώρα που το εκπαιδευτικό σύστημα φθίνει, τα πολιτικά και οικονομικά κέντρα ισχύος ενισχύουν τη θέση τους.

Η συγκέντρωση πλούτου, η αξιοποίηση επικοινωνιακών μηχανισμών και η συστηματική καλλιέργεια ελέγχου στον δημόσιο λόγο συνθέτουν μια εικόνα που δεν συνάδει με υγιή δημοκρατική λειτουργία.

Απέναντι σ' όλα αυτά, ο εκπαιδευτικός καλείται να σταθεί με περιορισμένους πόρους, ανεπαρκείς μισθούς και συχνά προβληματικές υποδομές.

Η υποβάθμιση της δημόσιας παιδείας δεν είναι τυχαία. Είναι το αποτέλεσμα ενός μοντέλου που δεν επενδύει στη γνώση, επειδή ένας ενημερωμένος και απαιτητικός πολίτης είναι λιγότερο «βολικός».

Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, μια ολόκληρη γενιά κινδυνεύει να μεγαλώσει με ελλιπή εφόδια. Οι νέοι στρέφονται συχνά σε επιφανειακά πρότυπα ψηφιακής δημοσιότητας και γρήγορου πλουτισμού, όχι από επιλογή, αλλά επειδή το σύστημα δεν τους έχει δώσει εργαλεία και εφόδια να επιδιώξουν κάτι βαθύτερο και πιο ουσιαστικό.

Η φαντασία περιορίζεται, η αυτοπεποίθηση διαβρώνεται και το σχολείο, αντί να εμπνέει, συχνά αποθαρρύνει.

Το πιο ανησυχητικό στοιχείο, ωστόσο, είναι ότι ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας, δείχνει να αποδέχεται αυτή την πορεία ως φυσιολογική, σαν να μην υπάρχει άλλος δρόμος.

Υ.Γ. Μεγάλο προβληματισμό και ανησυχία δημιουργεί και το πρόσφατο «Εθνικό Απολυτήριο».

Το Εθνικό Απολυτήριο όχι μόνο δεν καταργεί την εξετασιοκεντρική λογική, ούτε τις ανισότητες, ούτε την παραπαιδεία, αλλά τις επεκτείνει και τις βαθαίνει.

Υπάρχει, όμως, κάτι ακόμα πιο ανησυχητικό: η δημιουργία μιας νέας μορφής ταξικής ανισότητας.

Οι μαθητές δεν θα πηγαίνουν στο σχολείο για να μάθουν, αλλά για να ταξινομηθούν.

Το σύστημα δεν θα ρωτά «τι κατανοήσατε;» αλλά «πόσους βαθμούς συγκεντρώσατε;».