Τίποτα καλύτερο από τον προφορικό διδασκαλικό λόγο

Γράφει ο Αθ. Γκίκας,
Μαθηματικός

Ελπίζω τα πράγματα να πάνε καλύτερα φέτος και οι μαθητές να μπουν μέσα στις σχολικές αίθουσες.

Δεν υπάρχει τίποτα δυνατότερο από τη ζωντανή διδασκαλία μέσα στην τάξη. Κανένα άλλο μέσο δεν μπορεί να δημιουργήσει στον ανθρώπινο εγκέφαλο ψυχισμό, δυνατότερες εικόνες και αισθήματα από αυτή.

Ο προφορικός διδασκαλικός λόγος είναι δυνατός γιατί εκτός από το περιεχόμενο, εμπεριέχει και τη μουσική του λόγου, και την αύρα του διδάσκοντος και την ενέργεια που αυτός εκπέμπει, όχι μόνο με τη γλώσσα, αλλά και με τη γλώσσα του σώματος.

Κάτι ακόμα σημαντικότερο . περιλαμβάνει τη δύναμη που εκπέμπεται από τους μαθητές, τους αποδέκτες της διδασκαλίας, δημιουργώντας ένα πεδίο παλλόμενο διανοητικά και συναισθηματικά.

Τη δύναμη του προφορικού λόγου γνώριζαν οι αρχαίοι Έλληνες. Διδάσκονταν ρητορική πληρώνοντας φυσικά γι’ αυτό1. Τέτοιες σχολές υπήρχαν και στο Βυζάντιο που στόχο είχαν την καλλιέργεια ενός διεισδυτικού λόγου.

Σήμερα που η εικόνα πάει να κυριαρχήσει με την TV, τον κινηματογράφο κλπ. η δύναμη του Θεάτρου και του στιβαρού προφορικού λόγου, παραμένει ισχυρή.

Ιδιαίτερα στην Εκπαίδευση τίποτα δε μπορεί να συναγωνισθεί το δάσκαλο και τη διδασκαλία του με ένα διαπεραστικό λόγο, που γεννά πολλές εικόνες και κρατά σε εγρήγορση το νου, συμβάλλοντας στο δέσιμο δασκάλου-μαθητή.

Φυσικά αν ο δάσκαλος έχει την ευχέρεια, παράλληλα με τον προφορικό του λόγο, να χρησιμοποιεί και τα κατάλληλα εποπτικά μέσα, είναι το άριστο.

Φέρνω στο νου τον καθηγητή της Φυσικής που είχα στο Πρακτικό Τμήμα του Α΄ Αρρένων Λαμίας:

«Ας αφήσουμε το πείραμά μας να προχωρά και εγώ θα σας αναλύσω στον πίνακα το θεωρητικό του μέρος».

Ο πίνακας ήταν το κύριο «εποπτικό» μέσο στην εποχή μου. Ένα τέτοιο μάθημα έχει βαθειά χαραχθεί στο νου και μπορείς να το ανακαλέσεις όποτε θέλεις.

Δεν ήταν λίγες φορές που σταματούσε το πείραμα, ζητώντας την προσοχή μας, αποκλειστικά σ’ αυτό που έγραφε στον πίνακα ή που έλεγε, όπως κάνει ο ερωτευμένος διεκδικώντας τα μάτια και το νου της συντρόφου του, για να μη μοιράζει την προσοχή μας μεταξύ εικόνας και λόγου.

Η εικόνα με την ταχύτητά της σου επιβάλλεται κερδίζοντας την προσοχή του ακροατή, ο οποίος έτσι χάνει την επαφή με την ψυχή και την ουσία του μαθήματος που βρίσκεται στα χείλη, τα μάτια, τα χέρια του δασκάλου.

Δεν είναι αρκετό το μάθημα να είναι καλά οργανωμένο και να παρουσιάζεται στην οθόνη του H/Y. Πρέπει να έχει ψυχή, να σε παρασύρει, να σε εμπνέει, να σε πλάθει σχολικά.

Σ’ αυτή την κατεύθυνση συμβάλλει η ζωντανή διδασκαλία στην τάξη. Φυσικά πρέπει και ο καθηγητής να το πιστεύει και όχι απλά να είναι ένα μέσο μεταβίβασης, εντολών του

Αναλυτικού προγράμματος, προς τους μαθητές με βοήθημα το σχολικό βιβλίο.

1     Την Τέχνη της ρητορικής στην Σικελία τον 5ο αιώνα δίδασκε ο Κόρακας με μαθητή τον Τεισία με τη συμφωνία: να πληρωθεί όταν ο Τεισίας κερδίσει την 1η του δίκη. Ο Τεισίας όμως δεν ασκούσε το επάγγελμα, δεν πλήρωνε τον Κόρακα, οπότε ο τελευταίος τον εισήγαγε σε δίκη.

    Κόρακας: κ. δικαστές η δίκη δεν έχει λόγο να γίνει γιατί:
•    Αν κερδίσει ο Τεισίας πρέπει να με πληρώσει γιατί αυτή ήταν η συμφωνία μας.  
•    Αν τη χάσει πάλι πρέπει να πληρώσει γιατί αυτή είναι η απόφασή σας.

    Τεισίας: Δίκαιο έχει ο δάσκαλός μου, η δίκη δεν πρέπει να γίνει.
•    Αν χάσω δεν πρέπει να τον πληρώσω, γιατί δεν κέρδισα την πρώτη μου δίκη.
•    Αν κερδίσω πάλι δεν πρέπει να τον πληρώσω γιατί αυτή είναι η απόφασή σας.
    Και ο δικαστής αναφώνησε: «Εκ κόρακος κακού κακόν ωόν».
    Φαντάζομαι αναγνώστη βρήκες το λάθος. Εισέρχεται νέο στοιχείο που δεν ήταν στη συμφωνία:

    «Η απόφαση του Δικαστηρίου για τη μεταξύ τους διαφορά».